بعد از جراحی سرطان سینه شما به زودی قادر خواهید بود که به حالت عادی و فعالیت‌های روزمره‌تان برگردید. با این حال باید مراقبت‌هایی را انجام دهید که با توجه به شرایط شما و نوع جراحی که داشتید، ممکن است متفاوت باشد. قبل از اینکه از بیمارستان مرخص شوید، تیم مراقبت درمانی شما به شما آموزش می‌دهند که در خانه چطور از خودتان مراقبت کنید. بهتر است تا زمانی که در بیمارستان هستید، سوالاتتان را از پزشک و پرستارتان بپرسید.

هنگامی که شما از خودتان مراقبت می‌کنید، می‌توانید از کمک خانواده یا دوستانتان استفاده کنید و این کار باعث می‌شود که شما سریع‌تر به زندگی نرمالتان برگردید.

یادآوری: جراحی سرطان پستان را به دو بخش تقسیم می‌کنیم که هر کدام دو نوع دارد:

• جراحی زیر بغل: ۱- برداشتن کامل غدد لنفاوی زیر بغل (دایسکشن)  ۲- برداشتن غدد لنفاوی پیش‌رو (سنتینل)
• جراحی خود پستان: ۱- برداشتن کامل پستان (ماستکتومی)  ۲- برداشتن توده و بافت اطراف (لامپکتومی)

بیشتر بخوانید: جراحی سرطان سینه

اقدامات لازم بعد از جراحی سرطان سینه

بعد از جراحی سرطان سینه، با انجام اقدامات زیر می‌توانید از خودتان مراقبت کنید:

• تحت نظر گرفتن علائم حیاتی مثل ضربان قلب، تعداد تنفس و فشار خونتان
• گرفتن دمای بدن
• تحت نظر گرفتن عوارضی که ممکن است برایتان به وجود بیاید
• چک کردن برش‌ها و درن‌های جراحی (محل‌های تخلیه)
• چک کردن محل تزریقات درون وریدی
• چک کردن میزان ادرار
• حفظ راحتی در نحوه قرار گرفتن بدنتان و مصرف داروهای ضد درد

اهمیت تغذیه بعد از جراحی سرطان پستان

تغذیه پس از عمل جراحی سرطان پستان یکی از اصلی‌ترین عوامل در بازسازی بافت‌ها، ترمیم زخم‌ها و بازگشت انرژی بدن است. بدن پس از جراحی دچار استرس فیزیولوژیک می‌شود و نیاز بیشتری به مواد مغذی برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و تقویت سیستم ایمنی دارد. در این دوران، انتخاب صحیح مواد غذایی می‌تواند روند بهبودی را تسریع کرده و خطر بروز عفونت یا ضعف عمومی را کاهش دهد.

تغذیه مناسب پس از جراحی نه‌تنها در ترمیم سریع‌تر زخم‌ها مؤثر است، بلکه به تنظیم هورمون‌ها و کنترل وزن  نیز کمک می‌کند. در واقع، رعایت رژیم غذایی سالم بخشی از درمان ادامه‌دار بیماران مبتلا به سرطان پستان محسوب می‌شود.

توصیه می‌شود بیماران قبل از اعمال تغییرات عمده در رژیم غذایی با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنند تا رژیم متناسب با شرایط فردی آن‌ها تنظیم شود.

مواد غذایی مفید بعد از جراحی سرطان سینه

تغذیه مناسب پس از عمل جراحی سرطان پستان به بدن کمک می‌کند تا سریع‌تر ترمیم شود، انرژی از دست‌رفته را بازیابد و از التهاب جلوگیری کند. انتخاب مواد غذایی سالم و متعادل می‌تواند روند بهبود را به شکل چشمگیری تسریع کند. در این دوران، بهتر است غذاها سبک، تازه و مغذی باشند.

در هفته‌های اول پس از جراحی، تمرکز بر غذاهای سبک و قابل‌هضم باشد، اما در طولانی‌مدت، رژیم متعادل و متنوع توصیه می‌شود.

در ادامه گروه‌های غذایی پیشنهادی آمده است:

• پروتئین‌ها: گوشت مرغ بدون پوست، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و سویا برای ترمیم بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی.
• غذاهای دریایی: ماهی‌های چرب مانند سالمون و قزل‌آلا حاوی امگا ۳ برای کاهش التهاب.
• فیبردارها: سبزیجات تازه، میوه‌ها، غلات سبوس‌دار و جو دوسر برای بهبود عملکرد گوارش.
• سبزیجات و میوه‌های رنگی: هویج، فلفل دلمه‌ای، مرکبات و قارچ سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها.
• لبنیات کم‌چرب: ماست و شیر کم‌چرب برای حفظ کلسیم و بازسازی بافت‌ها.

توصیه‌های کلیدی تغذیه‌ای

• وعده‌های غذایی را به‌صورت کوچک و مکرر مصرف کنید تا گوارش آسان‌تر و جذب مواد مغذی بهتر انجام شود.
• در طول روز آب کافی بنوشید تا بدن هیدراته بماند و فرآیند ترمیم بافت‌ها سریع‌تر شود.
• از غذاهای ساده، کم‌چرب و کم‌ادویه مانند سوپ، پوره یا آش سبزیجات استفاده کنید تا معده تحریک نشود.
• چربی‌های مفید مانند روغن زیتون، آووکادو و مغزها را در رژیم غذایی بگنجانید تا انرژی و ایمنی بدن حفظ شود.
• مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه را افزایش دهید تا آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های لازم برای بهبود فراهم شود.
• خواب کافی و تغذیه منظم را رعایت کنید تا بدن فرصت بازسازی و بازیابی توان خود را داشته باشد.

نکته: در برخی موارد ممکن است پزشک مکمل‌هایی مانند ویتامین دی یا کلسیم را برای تقویت استخوان‌ها یا جبران کمبود تغذیه‌ای توصیه کند.

غذاهای ممنوع و محدود بعد از جراحی سرطان سینه

پس از جراحی سرطان پستان، دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن حساس‌تر از حالت عادی عمل می‌کنند. بنابراین انتخاب مواد غذایی نادرست می‌تواند موجب افزایش التهاب، تهوع یا تأخیر در روند ترمیم زخم‌ها شود. رعایت پرهیز غذایی در این مرحله به اندازه مصرف مواد مفید اهمیت دارد.

خوراکی‌هایی که باید محدود یا حذف شوند عبارتند از:

• غذاهای چرب و سرخ‌کرده: مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده، فست‌فودها و گوشت‌های فرآوری‌شده که باعث التهاب و سنگینی معده می‌شوند.
• غذاهای تند و پرادویه: مصرف زیاد فلفل، ادویه و ترشی می‌تواند باعث تحریک معده و حالت تهوع شود.
• شیرینی‌ها و قندهای مصنوعی: مصرف زیاد شیرینی، نوشابه و دسرهای صنعتی می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و سطح قند خون را افزایش دهد.
• نوشیدنی‌های کافئین‌دار: مصرف قهوه و نوشابه‌های انرژی‌زا را باید در صورت بروز علائم خاص مانند بی‌خوابی یا اضطراب محدود کرد.
• نمک زیاد: مصرف زیاد سدیم باعث احتباس مایعات در بدن و تورم پس از عمل می‌شود.

رعایت این نکات ساده می‌تواند به جلوگیری از عوارض گوارشی، حفظ تعادل بدن و تسریع روند بهبودی کمک کند. بیماران باید بدانند که هدف از این پرهیزها محرومیت نیست، بلکه کمک به بازسازی بدن و حفظ انرژی برای ادامه درمان است.

جای زخم جراحی سرطان سینه چه زمانی بهبود می‌یابد؟

در اکثر موارد جای زخم جراحی سرطان سینه حدود ۲ تا ۳ هفته بعد از عمل بهبود می‌یابد. ناحیه عمل در ابتدا کمی کبود و متورم خواهد بود. این تغییرات به تدریج بهتر شده و جای زخم کم‌کم روشن‌تر و صاف‌تر می‌شود. ترمیم کامل‌تر معمولا حدود ۶ هفته طول می‌کشد.

بعضی از جراحان از بخیه‌های جذبی استفاده می‌کنند که به تدریج طی چند هفته خودبخود جذب می‌شوند؛ بنابراین نیازی به مراجعه برای درآوردن بخیه‌ها نخواهد بود. سایر جراحان از بخیه‌هایی استفاده می‌کنند که معمولا نیاز است بعد از ۷ تا ۱۰ روز خارج شوند.

استحمام بعد از عمل جراحی سرطان پستان

بعد از عمل جراحی پستان، شما نباید به مدت ۴۸ ساعت استحمام کنید. بعد از ۴۸ ساعت شاید بتوانید یک دوش کامل یا دوش از کمر به پایین بگیرید. البته این موضوع را حتما با پزشکتان در میان بگذارید و سعی کنید که از دستورالعمل‌های او پیروی کنید.

سایر نکات استحمام بعد جراحی سرطان سینه:

• بعد از شروع حمام رفتن، هر روز حمام کنید تا جای زخم‌هایتان تمیز بماند. البته ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از در آوردن درن‌ها نیز نباید حمام بروید.
• قبل از وارد شدن به حمام سوتین و پد گاز روی زخمتان را در بیاورید.
• ابتدا دمای آب را با دستتان چک کنید زیرا بی حسی ناحیه جراحی ممکن است باعث شود که شما دمای آب را حس نکنید.
• با آب ولرم، و صابون ملایم و غیر معطر حمام کنید.
• جهت دوش آب را به سمت پشت یا بازوی خود بگیرید (و نه مستقیما به سمت پستان) و اجازه دهید آب به آرامی روی سینه شما جاری شود.
• بعد از حمام، با استفاده از یک حوله تمیز با تماس ملایم ناحیه زخمتان را خشک کنید و حوله را روی این قسمت نکشید.
• تا زمانی که محل زخم‌ها و محل درن‌هایتان کاملا بهبود نیافته از وان حمام استفاده نکنید، زیرا غوطه ور شدن در آب ممکن است خطر عفونت را در شما زیاد کند. شما احتمالا می‌توانید ۶ تا ۸ هفته بعد از عمل جراحی‌تان از وان حمام استفاده کنید، اما قبل از استفاده از آن، حتما با پزشکتان مشورت کنید.
• تا زمان بهبود کامل محل زخم، قبل از استفاده از دئودورانت، لوسیون یا کرم در هر مکانی نزدیک به زخمتان، با پزشکتان مشورت کنید.

نرمش و ورزش بعد از عمل سرطان سینه

بعد از جراحی سرطان پستان ممکن است شانه و بازوی شما کمی سفت شوند و حرکت دادن آن‌ها کمی سخت شود. بنابراین انجام حرکات کششی آرام از جمله تمرینات بازو و شانه بسیار مهم است.

انجام حرکات کششی بازو و شانه بعد از جراحی سرطان پستان ضروری است.

همین تمرینات ساده بازو و شانه باعث می‌شوند که:

• دامنه حرکت دست شما طبیعی شود
• درد و سفتی کم شود
• تورم کم شود

نرمش و ورزش بعد جراحی پستان را چه زمانی شروع کنم؟

بعضی تمرین‌ها را تا زمان خارج کردن درن‌ها و بخیه‌ها نباید انجام داد، اما بقیه را می‌توان در اسرع وقت شروع کرد. نرمش‌هایی که دامنه حرکت بازو و شانه شما را بیشتر می‌کنند زودتر شروع می‌شوند و ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات بعدا اضافه می‌شوند.

چه تمریناتی باید انجام دهم؟

ورزش‌هایی که شما باید انجام دهید، به نوع عمل جراحی‌تان بستگی خواهند داشت. سعی کنید هر جلسه تمرینی را با حرکت دادن دورانی شانه‌های خود شروع کنید.

این تمرینات کمک خواهند کرد که شما  به خصوص در ناحیه شانه‌تان، احساس انقباض نکنید. اگر قبل از انجام این تمرینات مسکن مصرف کنید، کمک کننده خواهد بود.

تا ۶ هفته پس از جراحی، هیچ ورزش سنگینی (از جمله دویدن، شنا کردن، پریدن یا وزنه زدن) را انجام ندهید.

فعالیت های روزمره بعد از جراحی سرطان سینه

زمانی که به خانه می‌روید، بهترین کار این است که آرام باشید تا زمانی که بتوانید به روتین روزمره‌تان برگردید. هرچند که ممکن است به شما بگویند می‌توانید فعالیت‌ای روزمره‌تان را انجام دهید اما طبیعی است که بعد از جراحی احساس خستگی کنید و انرژی قبلی را نداشته باشید.

وسایل سنگین‌تر از ۴-۳ کیلوگرم را برای ۶ هفته بعد از جراحی بلند نکنید، هل ندهید و نکشید! بنابراین در هنگام خرید، بلند کردن کودکان یا شست‌وشو به این موضوع توجه کنید.

تا زمانی که زخم‌هایتان خوب نشده‌اند، رانندگی نکنید (احتمالا حدود ۲ هفته طول می‌کشد اما در صورتی که شما ماستکتومی انجام داده باشید، ممکن است بیشتر طول بکشد).

تغذیه بعد از جراحی سرطان پستان

می‌توانید خوردن و آشامیدن را با نوشیدن جرعه جرعه آب شروع کنید. اگر توانایی نوشیدن آب را داشتید، می‌توانید نوشیدنی‌های دیگری از جمله چای بنوشید.

زمانی که حس غذا خوردن دارید، می‌توانید خوردن را شروع کنید. این اتفاق معمولا چند ساعت بعد از عمل جراحی‌تان اتفاق می‌افتد. بهتر است در ابتدا از غذاهای نرم و با طعم ملایم شروع کنید، غذاهایی که خیلی مزه‌ و ادویه دارند ممکن است باعث ایجاد حالت تهوع در شما بشوند.

بعد از عمل سرطان سینه چه بخوریم؟

در این جا تعدادی از غذاهایی که برای عمل سرطان سینه مفید هستند را لیست کرده‌ایم:

• پروتئین‌ها
• غذاهای دریایی
• غذاهای فیبردار
• هویج
• ماست
• قارچ
• فلفل دلمه‎‌ای و مرکبات

پوشیدن لباس پس از جراحی

تا ۶ هفته بعد از عمل جراحی سرطان سینه، باید از سوتینی استفاده کنید که پرستارتان به شما داده و بعد از آن زمان هم سعی کنید که از یک سوتین نرم و حمایت کننده مثل همان استفاده کنید.

زمانی که زخم‌هایتان در حال بهبودی هستند، از سوتینی که در قسمت زیرینش فنر دارد استفاده نکنید.

درد بعد از عمل سرطان سینه چگونه است؟

میزان مشخصی از درد بعد از جراحی طبیعی خواهد بود. با داروهای ضد درد امروزی، دلیلی وجود ندارد که کسی درد شدیدی را تحمل کند. اگر درد شما با داروهای ضد درد بهبود نیابد، ممکن است مشکل جدی‌تری وجود داشته باشد.

با کنترل درد در حد قابل قبولی، شما می‌توانید سریع‌تر بهبود پیدا کنید و به خانه بروید و فعالیت‌های روزمره‌تان را انجام دهید.

میزان درد و ناراحتی شما بعد از عمل جراحی سرطان پستان، به عوامل مختلفی بستگی خواهد داشت، مخصوصا نوع عملی که انجام داده‌اید و آستانه درد شما.

انواع مختلفی از مسکن که برای درد‌های بعد از عمل جراحی سرطان پستان استفاده می‌شوند، عبارتند از موارد زیر:

• داروهای ضد التهابی (NSAIDs). این داروها عبارتند از آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن. این داروهای بیشتر برای دردهای خفیف تا متوسط استفاده می‌شوند و اعتیاد آور نیستند اما عوارض آن‌ها عبارت است از ایجاد حالت تهوع، استفراغ یا مشکلات کلیه.
• استامینوفن. این دارو با احتمال کمی با سایر داروها تداخل می‌دهد و با احتمال کمی باعث مشکلات شکمی می‌شود.
• اوپیوئید (مواد افیونی). این داروها عبارتند از مورفین و اکسی‌کُدون. اکثرا این داروها دقیقا بعد از جراحی مصرف می‌شوند و استفاده از آن‌ها برای کوتاه مدت کاملا ایمن است؛ اما در صورت استفاده طولانی مدت، ممکن است فرد را معتاد کنند. اوپیوئیدها ممکن است باعث تهوع، یبوست، استفراغ، سرگیجه، خارش و سایر ضایعات پوستی بشوند.

معاینات پس از جراحی سرطان پستان چگونه است؟

نوع معاینات بعد از جراحی پستان شما به عوامل مختلفی بستگی دارند، از جمله  نوع سرطان پستان شما، میزان پیشرفته بودن آن هنگام تشخیص دادنش و نوع درمانی که شما انتخاب کرده‌اید.

• ویزیت پزشک: اگر درمانتان تمام شده، ویزیت با پزشکتان احتمالا ابتدا چند ماه یک بار خواهد بود و سپس فاصله ویزیت‌ها بیشتر خواهد شد. بعد از ۵ سال، شما می‌توانید سالی یک بار به پزشکتان مراجعه کنید.
• ماموگرافی: اگر جراحی شما با حفظ پستان بوده است (لامپکتومی یا ماستکتومی نسبی)، شما باید ۶ تا ۱۲ ماه بعد از اتمام دوره رادیوتراپی و جراحی‌تان، ماموگرافی انجام دهید و بعد از آن سالی یک بار ماموگرافی کنید. اگر جراحی برداشت کامل پستان (ماستکتومی کامل) انجام داده‌اید، معمولا نیازی به انجام ماموگرافی نخواهید داشت. اما اگر هر دو پستانتان برداشته نشده باشد، به حداقل سالی یک ماموگرافی نیاز پیدا می‌کنید.

منابع:

Brighamandwomens.org

CancerResearchUK.org

MSKCC.org

BreastCancer.org

TesslerPlasticSurgery.com

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید