سرطـان‌ها

انواع سرطان بر اساس نوع پاتولوژی

تیم پزشکان در حوزه انکولوژی و تشخیص و درمان انواع سرطان عموماً شامل یک پزشک انکولوژیست، یک پرستار انکولوژی، یک داروساز، یک مشاور ژنتیک، یک متخصص تغذیه، یک کارشناس اجتماعی انکولوژی، یک متخصص سلامت روانی، یک روانشناس و یک متخصص تشخیص بیماری به نام پاتولوژیست می‌شود.

پاتولوژیست‌ها پزشکانی هستند که در تشخیص بیماری‌ها تخصص دارند. آن‌ها نمونه‌های بافت بیوپسی را دریافت کرده و بررسی ماکروسکوپی نمونه را با توصیف نگاشته‌هایی از نظر رنگ، اندازه، میزان گسترش و ویژگی‌های سلولی انجام می‌دهند. سپس بررسی هیستوپاتولوژیک (میکروسکوپی) بافت انجام می‌شود تا تعیین گردد که آیا تومور وجود دارد؟ این غده سرطانی است یا غیر سرطانی؟ و در نهایت نوع سرطان (مانند کارسینوما، سارکوما و …) و رفتار تومور (مانند تفاوت خوب با بد) را مشخص می‌کنند.

سرطان از نظر پاتولوژی و بر اساس نوع آن تقسیم به 5 دسته اصلی می‌شود:

1.       کارسینوما (Carcinoma)

کارسینوما نوعی سرطان است که از رشد بدخیم سلول‌های اپیتلیال ناشی می‌شود و به بافت‌های اطراف نفوذ کرده و توانایی متاستاز را دارد. این نوع سرطان از سلول‌های تمایز یافته با خصوصیات خاصی مانند تولید کراتین، موسین یا هورمون‌ها به وجود می‌آید و معمولاً در بافت‌های پوششی مانند پوست یا بافت‌های پوششی اندام‌های داخلی بدن ایجاد می‌شود.

این مدل سرطان با رشد و تکثیر سلول‌های غیرطبیعی همراه است و امکان دارد که به بخش‌های دیگر بدن هم انتقال یابد. کارسینوما می‌تواند به دو صورت مهاجم یا متاستاتیک باشد. درمان آن نیز اغلب با استفاده از جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی انجام می‌شود.

2.      سارکوما (Sarcoma)

سارکوما یکی از انواع سرطان است که از بافت‌های همبند مانند استخوان، عضله، غضروف و رگ‌های خونی به وجود می‌آید. این سرطان نادر در استخوان‌ها و بافت‌های نرم از جمله چربی، عضلات، رگ‌های خونی، اعصاب، بافت‌های عمیق پوستی و بافت‌های فیبروزی ایجاد می‌شود.

با وجود بیش از 70 نوع سارکوم، درمان آن به نوع سارکوم، محل بروز و سایر عوامل بستگی دارد. این نوع سرطان از بافت مزودرم که یکی از سه لایه پیچ خورده در دوران جنینی است، نشأت می‌گیرد و بر اساس محل رشد در بدن به سارکوم‌های بافت نرم یا استخوانی تقسیم می‌شود.

3.     ملانوما یا ملانوم (Melanoma)

سرطان پوست ملانوما نوع دیگری از این بیماری است که می‌تواند در هر جایی از بدن رشد کند؛ اما معمولاً قسمت‌هایی از بدن را درگیر می‌کند که در معرض آفتاب مستقیم هستند؛ به همین دلیل به عنوان نوعی از سرطان پوست نیز شناخته می‌شود و اغلب در کمر، پاها، بازوها و صورت ظاهر می‌شود. همچنین ممکن است در بخش‌هایی از بدن نظیر کف پاها، کف دست‌ها و بستر ناخن‌ها هم نمایان گردد.

در شرایط طبیعی، سلول‌های پوستی به روش کنترل‌شده‌ای رشد می‌کنند؛ یعنی سلول‌های جدید و سالم، سلول‌های قدیمی‌تر را به سمت سطح پوست حرکت می‌دهند و سپس سلول‌های قدیمی در آنجا می‌میرند و از بین می‌روند؛ اما زمانی که برخی از سلول‌ها در DNA آسیب می‌بینند، سلول‌های جدید ممکن است خارج از کنترل خود رشد کرده و در نهایت یک توده از سلول‌های سرطانی را تشکیل دهند.

عواملی که منجر به آسیب DNA و بروز ملانوما می‌شوند، هنوز مشخص نیستند و احتمالاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نقش دارند؛ با  این حال برخی از پژوهشگران معتقدند که اشعه ماوراء بنفش خورشید یا لامپ‌های برنزه‌کننده می‌توانند یکی از عوامل اصلی بروز ملانوما باشند.

4.      لنفوم (Lymphoma)

لنفوم از جمله دیگر انواع سرطان است که تشخیص آن به سادگی انجام نمی‌شود و در اکثر موارد با بیوپسی قابل تشخیص است. با این حال، درمان آن معمولاً به شیمی درمانی و پرتو درمانی پاسخ می‌دهد. لنفوم یکی از انواع سرطان است که در گلبول‌های سفید خون سیستم لنفاوی شکل می‌گیرد که شامل شبکه‌های کوچک شبیه رگ‌های خونی می‌باشد. کار این شبکه این است که لنف (مایع)، غدد لنفاوی، مغز استخوان و لنفوسیت‌ها را به گردش درآورد.

این نوع سرطان اغلب از سلول‌های غیرطبیعی با نام سلول Reed-Sternberg شروع می‌شود و اگر این سلول وجود داشته باشد، لنفوم به عنوان هوچکین طبقه‌بندی می‌شود و در غیر این صورت به عنوان غیر هوچکین شناخته می‌شود.

5.     لوکمی یا لوسمی (Leukemia)

لوسمی یا لوکمیا نوع دیگری از این بیماری است که در بافت‌های خون‌ساز بدن شامل مغز استخوان و دستگاه لنفاوی، بروز می‌کند. این مدل سرطان انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع و شدت علائمشان دسته‌بندی می‌شوند. لوسمی عمدتاً به دلیل افزایش غیرطبیعی تعداد گلبول‌های سفید خون در بدن ایجاد می‌شود و ممکن است گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های خون را تحت تأثیر قرار دهد.

در این حالت، مغز استخوان گلبول‌های سفید ناپخته بیش از حدی تولید می‌کند که متفاوت از گلبول‌های سفید عادی به نظر می‌رسند و وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دهند. این سلول‌های نارس از تولید سلول‌های عادی جلوگیری کرده و توانایی بدن در مقابله با عوامل بیماری‌زا را کاهش می‌دهند.

این سرطان می‌تواند به صورت ناحیه‌ای یا سراسری در اندام‌ها گسترش یابد و اختلالات متنوعی در کارکرد غدد لنفاوی، طحال، کبد و گاهی مغز ایجاد کند. اغلب به دلیل جهش‌های DNA در سلول‌های خونی و تکثیر غیرطبیعی آن‌ها ایجاد می‌شود و برخی عوامل ناشناخته بر توسعه آن تأثیر دارند. با این حال، مواردی مانند سن، جنسیت، سابقه فامیلی، قرارگرفتن در معرض اشعه یا مواد شیمیایی و ابتلا به برخی از بیماری‌ها و عفونت‌ها در بروز این سرطان نقش اساسی دارند.