سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها است که روش‌های درمانی متفاوتی دارد. درمان سرطان روده بزرگ در افراد مختلف متفاوت است و بستگی به شرایط بیمار دارد. پروسه درمان سرطان روده بزرگ ممکن است طولانی باشد و نیازمند صبر و همکاری بیمار و همراهان است. در این مقاله همراه ما باشید تا  درباره انواع روش‌های درمان سرطان روده بزرگ، عوارض آن‌ها و انتخاب بهترین گزینه درمانی سرطان روده بزرگ توضیح ‌دهیم.  

انواع درمان سرطان روده بزرگ

خوشبختانه سرطان روده بزرگ با درمان صحیح و اصولی در بسیاری از موارد قابل علاج (بهبود کامل) است برای درمان سرطان روده بزرگ از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. روش های اصلی درمان سرطان روده بزرگ شامل جراحی، پرتودرمانی و درمان‌های دارویی است. درمان دارویی خود شامل شیمی درمانی، تارگت تراپی و ایمونوتراپی است. هر کدام از این گزینه‌های درمانی، مزایا و معایبی داشته و کاربردهای خاص خودشان را دارند. انواع درمان سرطان روده بزرگ بر اساس سلامت کلی بیمار، مرحله و درجه سرطان انتخاب می‌شوند. در ادامه هر کدام از این گزینه‌های درمانی را توضیح می‌دهیم.

جراحی سرطان روده بزرگ

رایج‌ترین درمان سرطان روده بزرگ، خارج‌کردن تومور، غدد لنفاوی و بعضی بافت‌های سالم اطراف آن با جراحی است. برای انجام جراحی سرطان روده بزرگ به این روش، دو دسته از جراحان بیشترین تخصص را دارند:

• جراح انکولوژیست (surgical oncologist): پزشکی است که تخصص وی درمان سرطان با استفاده از جراحی است.
• جراح کولورِکتال: پزشکی است که آموزش های بیشتری برای درمان بیماری‌های کولون، رکتوم و مقعد دیده است.

به جز جراحی‌ای که برای خارج کردن تومور روده انجام می‌شود، انواع دیگری از جراحی نیز ممکن است استفاده شود، مثلا:

• جراحی کبد: در مواردی که سرطان به کبد گسترش یافته باشد ممکن است جراحی کبد انجام شود.
• بستن کولوستومی: گاهی اوقات در جراحی روده کیسه کولوستومی (کیسه دفع مدفوع) موقتی برای بیمار تعبیه می‌شود تا روده استراحت کند. یکی از اقدامات جراحی سرطان روده، بستن کولوستومی است.
• جراحی برای رفع انسداد روده

انواع تکنیک‌های جراحی سرطان روده بزرگ

جراحی برداشتن تومور اصلی ممکن است به روش‌های زیر انجام شود:

• جراحی باز
• جراحی لاپاروسکوپی (کم تهاجمی)

در کشورهای دیگر ممکن است از جراحی روباتیک نیز استفاده شود.

عوارض جراحی سرطان روده بزرگ

به طور کلی، عوارض جراحی شامل درد و التهاب در منطقه جراحی شده است. ممکن است جراحی باعث یبوست یا اسهال شود، که غالبا بعد از مدتی از بین می‌روند. افرادی که کولوستومی دارند، ممکن است دچار التهاب اطراف دهانه آن (استوما) شوند. اگر شما به کولوستومی نیاز داشته باشید، پزشک یا پرستار یا کسی که به طور تخصصی در این مورد آموزش دیده، در مورد تمیز کردن این قسمت و پیشگیری از عفونت به شما آموزش می‌دهد.

پرتو درمانی برای درمان سرطان روده بزرگ

پرتو درمانی یا رادیوتراپی استفاده از اشعه ایکس با انرژی بالا برای تخریب سلول های سرطانی است. این روش معمولا برای درمان سرطان راست‌روده (رکتوم) استفاده می‌شود، چرا که محل عود این توده معمولا نزدیک به محل اولیه آن است. رادیوتراپی توسط متخصص رادیوانکولوژی انجام می‌شود. یک رژیم یا برنامه رادیوتراپی شامل تعداد مشخصی جلسه درمانی در یک دوره زمانی معین است.

انواع تکنیک‌های پرتو درمانی

در درمان سرطان روده بزرگ، ممکن است از روش‌های متفاوتی برای پرتودرمانی استفاده شود.

به طور کلی پرتودرمانی به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. در روش خارجی اشعه از خارج بدن به تومور تابانده می‌شوند. در روش داخلی که به آن «براکی‌تراپی» می‌گوییم، اشعه به وسیله دانه‌های رادیواکتیو از داخل بدن تابانده می‌شود.

در درمان سرطان روده بزرگ، عمدتا از روش خارجی استفاده می‌شود. تکنیک‌های زیر ممکن است استفاده شوند:

• درمان سه بعدی
• IMRT
• درمان استریوتاکتیک: از این روش برای درمان متاستاز کبد، ریه یا مغز استفاده می‌شود.

همچنین ممکن است از پرتو درمانی حین عمل (IORT) استفاده شود.

عوارض جانبی رادیوتراپی

عوارض جانبی پرتودرمانی ممکن است شامل خستگی، واکنش خفیف پوستی، ناراحتی معده و اختلال حرکات روده باشد. همچنین ممکن است باعث مدفوع خونی شود (ناشی از خون ریزی رکتوم یا انسداد روده). بیشتر عوارض جانبی، بعد از پایان درمان از بین می‌روند.

ممکن است به دنبال رادیوتراپی لگن، مشکلات جنسی مثل نازایی در زنان و مردان اتفاق بیفتد. پیش از شروع درمان با پزشک خود در مورد اثر پرتو درمانی روی سلامت جنسی و باروری و گزینه‌های حفظ باروری صحبت کنید.

---

بهترین متخصص پرتو درمانی کیست؟

---

درمان‌های دارویی

انواع روش‌های دارویی مورد استفاده برای درمان سرطان روده بزرگ شامل موارد زیر است:

• شیمی درمانی
• تارگت تراپی (درمان تارگت یا درمان هدفمند)
• ایمونوتراپی (ایمنی درمانی)

مسیرهای رایج درمان دارویی شامل مسیر وریدی و مسیر خوراکی (قرص یا کپسول) است. داروها از طریق جریان خون به سلول های سرطانی در کل بدن می‌رسند.

ممکن است بیمار یک نوع درمان دارویی را به تنهایی یا در ترکیب با درمان های دارویی دیگر دریافت کند. این نوع درمان ها می توانند جزئی از برنامه درمانی جامع تر مثل جراحی و رادیوتراپی باشند.

داروهای گیاهی، مکمل‌ها و یا داروهای دیگر می‌توانند با داروهای سرطان تداخل داشته باشند؛ بنابراین حتما باید در مورد مصرف آن‌ها با پزشکتان مشورت کنید.

شیمی درمانی در درمان سرطان روده بزرگ

شیمی درمانی معمولا به منظور با ممانعت از رشد، تقسیم و تولید سلول‌های بیشتر سرطانی انجام می‌شود. یک رژیم یا برنامه‌ی شیمی درمانی، معمولا شامل تعداد دوره‌های مشخصی است که در طول یک دوره زمانی معین داده می‌شود. ممکن است بیمار در هر دوره یک دارو و یا ترکیبی از داروهای مختلف را همزمان دریافت کند. همچنین ممکن است داروهای شیمی‌درمانی با داروهای تارگت‌تراپی یا ایمونوتراپی ترکیب شود.

از طرف دیگر شیمی درمانی ممکن است بعد از جراحی انجام شود تا سلول های سرطانی باقی مانده را از بین ببرد. برای بعضی از مبتلایان به سرطان رکتوم، ممکن است پزشک شیمی درمانی و رادیوتراپی را قبل از جراحی انجام دهد تا اندازه تومور کاهش یابد و همچنین احتمال عود، کم شود.

شایع‌ترین داروهای شیمی درمانی سرطان روده

داروهای زیر در درمان سرطان روده بزرگ بیشتر به کار می‌روند:

• کپسیتابین
• فلورویوراسیل
• ایرینوتکان
• اگزالی‌پلاتین

عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان روده بزرگ چیست؟

شیمی درمانی‌هایی که در درمان سرطان روده بزرگ استفاده می‌شوند، ممکن است باعث استفراغ، تهوع، اسهال، نوروپاتی (آسیب عصبی) یا زخم های دهانی شود. البته، داروهایی برای پیشگیری از این عوارض وجود دارد. به دلیل روش استفاده‌ی این داروها، شدت عوارض  نسبت به گذشته کمتر شده است.

علاوه بر این، ممکن است بیماران به صورت غیر معمول خسته باشند و همچنین احتمال بالاتر عفونت وجود دارد.

نوروپاتی که باعث گزگز و بی حسی در دست ها و پاها می‌شود، نیز ممکن است به دنبال مصرف بعضی از این داروها اتفاق بیفتد. ریزش موی قابل توجه به ندرت به دنبال مصرف داروهای سرطان کولورکتال اتفاق می‌افتد (به جز  ایرینوتکان).

اگر عوارض بسیار شدید باشند، ممکن است دوز دارو کم شود و یا جلسه درمان به تعویق بیفتد. اگر شما شیمی درمانی می‌شوید بهتر است مرتبا در مورد عوارض آن با تیم درمان خود صحبت کنید. بپرسید که در صورت بروز کدام علائم و عوارض جانبی باید پزشکتان را مطلع  کنید. عوارض شیمی درمانی معمولا بعد از پایان درمان از بین می‌روند.

---

بهترین متخصص شیمی درمانی کیست؟

---

تارگت تراپی در درمان سرطان روده بزرگ

تارگت تراپی (درمان تارگت یا درمان هدفمند) درمانی است که ژن‌ها و پروتئین‌های خاص یا بافت های اطراف را که در رشد سلول‌های سرطانی نقش دارند، هدف می‌گیرد. نقش این داروها در درمان سرطان روده بزرگ در حال پررنگ‌تر شدن است.

همه ی تومورها تارگت‌ها یا هدف‌های مشابه ندارند. بنابراین پزشک آزمایش‌هایی را برای تعیین داروهای موثر بر تومور شما درخواست خواهد کرد.

مطالعات نشان داده است که افراد مسن نیز از این درمان ها سود می برند. علاوه بر این، عوارض جانبی قابل انتظار در هر دو گروه قابل کنترل است.

رایج‌ترین داروهای تارگت‌تراپی سرطان روده

پرکاربردترین داروهای تارگت‌تراپی در درمان سرطان روده بزرگ عبارت‌اند از:

• بواسیزوماب (نام علمی رُ نوشتم فقط، نام تجاری رایج، آواستین یا آوستین است)
• ستوکسیماب (نام علمی رُ نوشتم فقط، نام تجاری رایج، اربیتوکس است)

عوارض تارگت‌تراپی در درمان سرطان روده بزرگ شامل چه مواردی است؟

عارضه ستوکسیماب می‌تواند شامل بثورات (ضایعات پوستی) روی صورت و بالا تنه باشد که می توان با استفاده از درمان‌های مختلف از آن پیشگیری کرده یا آنها را کاهش داد.

عوارض شایع‌تر بواسیزوماب شامل افزایش فشار خون، افزایش قند خون، کاهش منیزیم، کاهش وزن، مشکلات گوارشی و … است.

ایمونوتراپی در درمان سرطان روده بزرگ

ایمونوتراپی یا ایمنی‌درمانی برای تقویت سدهای دفاعی طبیعی بدن در مبارزه با سرطان طراحی شده است. در این روش از موادی که در بدن یا آزمایشگاه ساخته شده‌اند برای بهبود، هدف‌گیری یا بازگرداندن وظایف سیستم ایمنی استفاده می‌شود.

همانند داروهای تارگت‌تراپی، پزشک آزمایش‌هایی را انجام خواهد داد تا بتواند تاثیر این داروها روی تومور بیمار را پیش‌بینی کند.

رایج‌ترین داروهای ایمونوتراپی سرطان روده

شایع‌ترین داروهای ایمونوتراپی که در درمان سرطان روده بزرگ به کار می‌روند، عبارت‌اند از:

• پمبرولیزوماب (نام علمی رُ نوشتم فقط، نام تجاری رایج، کیترودا و زاکاریا است)
• نیوولوماب

عوارض جانبی ایمونوتراپی

انواع مختلف ایمونوتراپی ها می توانند باعث عوارض متفاوتی شوند. شایع‌ترین عوارض شامل خستگی، ضایعات پوستی، اسهال، حالت تهوع، تب، درد عضلانی، درد استخوان، درد مفصل، درد شکم، خارش، استفراغ، سرفه، کاهش اشتها، و تنگی نفس است. با پزشکتان درمورد عوارض جانبی ایمونوتراپی که به شما توصیه کرده است صحبت کنید.

سایر انواع درمان سرطان روده بزرگ

سه دسته اصلی درمان سرطان روده بزرگ در بالا توضیح داده شد. اما درمان‌های دیگری نیز وجود دارند که ممکن است استفاده شوند. به عنوان مثال:

• برداشتن پولیپ با کولونوسکوپی: اگر سرطان موجود در پولیپ روده، ابتدایی باشد، برداشتن پولیپ می‌تواند نقش درمانی نیز داشته باشد.
• رادیولوژی مداخله‌ای: مثلا انجام RF یا مایکروویو برای متاستازهای کبدی
• اقدامات تسکینی: هر اقدامی که باعث کاهش علائم و رنج بیمار شود را مراقبت تسکینی می‌نامیم. بهتر است این اقدامات بلافاصله پس از تشخیص سرطان شروع شوند.

انتخاب بهترین درمان سرطان روده

درمان هر بیمار بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:

• مرحله بیماری
• نوع تومور
• سلامت کلی بیمار و بیماری‌های زمینه‌ای
• شرایط اقتصادی-اجتماعی بیمار
• نظر بیمار

مطالعات نشان داده است که فواید این روش‌های متنوع درمانی، به سن بیمار وابسته نیست. البته، افراد مسن چالش‌های درمانی خاص خود را دارند.

در ادامه توضیح می‌دهیم که در هر کدام از مراحل بیماری، کدام درمان‌ها و به چه ترتیبی استفاده می‌شوند.

بهترین درمان سرطان روده بزرگ در هر مرحله

برای راحتی کار، مرحله سرطان روده بزرگ را به سه دسته تقسیم کردیم: مرحله بسیار ابتدایی، مرحله ابتدایی/بینابینی، مرحله پیشرفته.

درمان سرطان روده بزرگ:  مرحله بسیار ابتدایی (مرحله صفر)

برای سرطان روده بزرگ مرحله بسیار ابتدایی، مرحله 0  نام‌گذاری شده است. مرحله صفر سرطان روده بزرگ به این معنی است که سرطان در پوشش داخلی روده بزرگ قرار دارد؛ اما فراتر از آن گسترش نیافته است. سرطان در این مرحله کارسینوم درجا نیز نامیده می‌شود.

جراحی رایج‌ترین درمان مرحله صفر سرطان روده بزرگ است و معمولاً تنها درمان مورد نیاز است. جراحی در این مرحله اغلب به معنای برداشتن پولیپ روده بزرگ  (گروهی از سلول‌ها) یا ناحیه مبتلا به سرطان در روده بزرگ است. برای انجام این جراحی از تکنیکی به نام پولیپکتومی استفاده می‌شود. پزشکان ممکن است این روش را در طول کولونوسکوپی انجام دهند.

اگر سرطان بیش از حد بزرگ باشد که قابل برداشتن نباشد، ممکن است  از یک تکنیک دیگر به نام کولکتومی جزئی استفاده شود. با کلکتومی بخشی از کولون یا روده  را برمی‌دارد. در واقع بخش سرطانی روده بزرگ و غدد لنفاوی مجاور را حذف می‌کند.

درمان سرطان روده بزرگ در مراحل ابتدایی/بینابینی

درمان سرطان در مراحل ابتدایی/بینابینی برای قسمت ابتدایی روده بزرگ (کولون) با انتهای آن (رکتوم) متفاوت است. اگر مبتلا به سرطان روده هستید، از پزشک خود بپرسید تومورتان در کدام قسمت قرار دارد: کولون یا رکتوم.

درمان سرطان رکتوم مرحله ابتدایی/بینابینی (مرحله ۱ تا ۳)

• مرحله ۱: در این مرحله، جراحی تومور و گره‌های لنفاوی کافی است و نیازی به درمان اضافه نیست.
• مرحله ۲ و ۳: ابتدا پرتو درمانی و شیمی درمانی انجام می‌شود و سپس بیمار تحت جراحی قرار می‌گیرد. شیمی‌درمانی هم همزمان با پرتودرمانی و هم به صورت جدا تجویز می‌شود.

درمان سرطان کولون مرحله ۱ تا ۳

• قابل عمل: ابتدا جراحی انجام می‌شود. بعد از جراحی در مرحله ۳ و بعضی بیماران مرحله ۲ شیمی درمانی انجام می‌شود.
• غیر قابل عمل یا عمل با عوارض زیاد: ابتدا درمان دارویی با یا بدون پرتودرمانی انجام می‌شود. سپس تومور مجدداً از نظر امکان عمل بررسی می‌شود.

درمان سرطان روده بزرگ پیشرفته

در این مرحله، سرطان به سایر بخش‌های بدن گسترش یافته است. به آن سرطان مرحله ۴ یا متاستاتیک نیز می‌گوییم.

اگر مقدار کمی سرطان به یک ارگان (مثل کبد یا ریه) گسترش یابد، جراحی می‌تواند آن را علاج کند. مثلا اگر سرطان روده فقط به کبد گسترش پیدا کرده باشد و امکان جراحی قبل یا بعد از شیمی درمانی وجود داشته باشد، شانس علاج کامل وجود دارد. حتی اگر علاج سرطان امکان پذیر نباشد، جراحی ممکن است ماه ها و یا حتی سال ها به عمر افراد اضافه کند.

بیشتر بخوانید: طول عمر بیماران سرطان روده

تعیین اینکه جراحی سرطان گسترش‌یافته به کبد برای  چه کسی مناسب است، پروسه‌ای پیچیده است که پزشکان زیادی با تخصص‌های مختلف در آن مشارکت می‌کنند تا با هم بهترین گزینه درمان را انتخاب کنند.

در سایر موارد، درمان با هدف آهسته کردن رشد بیماری و کوچک شدن موقت تومور یا با هدف تسکینی انجام خواهد شد. برنامه درمان شما ممکن است ترکیبی از جراحی، رادیوتراپی، ایمونوتراپی و شیمی درمانی باشد. جراحی برای خارج کردن بخشی از کولون که سرطان از آن شروع شده، سرطان را علاج نمی‌کند، اما می‌تواند به کاهش انسداد روده یا سایر مشکلات مربوط به سرطان کمک کند.

درمان عود سرطان روده بزرگ

در درمان سرطان روده بزرگ، خاموشی بیماری زمانی است که سرطان در بدن قابل شناسایی نباشد و علامتی وجود نداشته باشد. در انگلیسی به آن remission گفته می‌شود. خاموشی بیماری می تواند موقت یا دائمی باشد.

اگر سرطان بعد از درمان اصلی بازگردد، عود سرطان یا سرطان راجعه نامیده می‌شود. ممکن است سرطان در همان مکان قبلی (عود موضعی) در مجاورت آن (عود ناحیه‌ای) یا در جاهای دیگر(عود دوردست) بازگردد.

وقتی این اتفاق می افتد باید بسیاری از آزمایش‌های قبلی مجددا انجام شود تا هر چه بیشتر در مورد عود اطلاعات کسب کنیم. بعد از انجام این تست ها، شما و پزشکتان در مورد گزینه های درمانی صحبت می‌کنید. غالبا برنامه درمانی شامل درمان هایی است که در بالا توضیح داده شد، از جمله جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی، اما ممکن است با ترتیب متفاوت یا با سرعت متفاوتی داده شوند. ممکن است پزشکتان کارآزمایی های بالینی را پیشنهاد دهد که روی راه های جدید درمان این سرطان عودکرده کار می‌کنند.

به طور کلی گزینه های درمانی سرطان عودکرده مشابه آنهایی است که برای سرطان متاستاتیک استفاده می‌شوند و شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی است. هر کدام از برنامه‌های درمانی را که انتخاب کنید، مراقبت تسکینی برای کاهش علائم و عوارض مهم خواهد بود.

مبتلایان به سرطان راجعه، غالبا احساساتی مثل بی اعتمادی و یا ترس را تجربه می‌کنند. پیشنهاد می‌شود با تیم درمان خود در مورد این احساسات صحبت کنید و درخواست خدمات حمایتی جهت کمک به کنار آمدن با این شرایط را داشته باشید.

اگر درمان سرطان روده بزرگ پاسخ ندهد

بهبودی از سرطان همیشه امکان پذیر نیست. اگر سرطان علاج یا کنترل نشود، ممکن است پیشرفته یا پایانی نامیده شود.

این تشخیص نگران کننده است و برای بسیاری از مردم صحبت در مورد سرطان پیشرفته سخت است. با این حال مهم است که مکالمات صریح و صادقانه با تیم درمان داشته باشید تا احساسات، اولویت ها و نگرانی هایتان را بیان کنید. تیم درمان، مهارت ها، تجربیات و دانش خاص برای حمایت از بیماران و خانواده هایشان را دارد و برای کمک حاضر است. اطمینان از اینکه فرد از لحاظ جسمی راحت و بدون درد است و اینکه از نظر عاطفی حمایت می‌شود، بسیار مهم است.

افرادی که سرطان پیشرفته دارند و کسانی که انتظار می رود کمتر از ۶ ماه زنده باشند، ممکن است نیاز به مراقبت های hospice داشته باشند. مراقبت های hospice فراهم کردن بهترین کیفیت زندگی ممکن برای بیمارانی است که اواخر عمرشان را سپری می‌کنند. بهتر است با پزشک و تیم درمانتان در مورد گزینه های مراقبت hospice صحبت کنید. این گزینه‌ها شامل مراقبت در منزل، مراکز مراقبت‌های خاص و یا سایر مراکز مراقبتی است. مراقبت‌های پرستاری و تجهیزات خاص می‌تواند ماندن درخانه را به گزینه‌ی کارآمدتری برای خانواده‌ها تبدیل کند.

جمع‌بندی

درمان سرطان روده بزرگ در افراد و شرایط مختلف با یکدیگر متفاوت است. گزینه‌های درمانی اصلی این سرطان عبارت است از جراحی، پرتو درمانی و درمان دارویی. پزشک بر اساس عوامل مختلفی گزینه‌های درمانی و ترتیب آن‌ها را انتخاب می‌کند، مثلا مرحله بیماری، نوع تومور، سلامت کلی بیمار و بیماری‌های زمینه‌ای.

منابع:

cancer.net

cancer.org

Hopkinsmedicine.org

سوالات رایج

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید