معاینه مقعدی یا معاینه انگشتی مقعد (DRE)، مقعد و قسمت تحتانی راست‌روده و لگن فرد را معاینه می‌کند. این معاینه می‌تواند در بررسی سرطان و سایر مشکلات مربوط به سلامت به پزشک شما کمک کند:

• سرطان پروستات در مردان (غربالگری سرطان پروستات یا پیگیری پس از درمان آن)
• توده غیر طبیعی در مقعد یا رکتوم (راست روده)
• سرطان رحم یا سرطان تخمدان در زنان که همراه با معاینه واژینال است

پزشکان معمولا به این معاینه، توش رکتال (TR) یا DRE می‌گویند. DRE مخفف عبارت Digital Rectal Examination به معنای معاینه انگشتی راست‌روده است.

چه زمانی به معاینه مقعد نیاز است؟

ممکن است پزشک DRE را به عنوان بخشی از یک معاینه پزشکی معمول انجام دهد. یا ممکن است در صورت داشتن علائم زیر DRE را انجام دهد:

• خونریزی از رکتوم (خونریزی از مقعد) یا وجود خون در مدفوع
• تغییر در اجابت مزاج
• ترشح یا خونریزی از مجرای ادراری، لوله ای که ادرار را از بدن خارج می کند
• تغییر در نحوه جریان یافتن ادرار

در مورد راست روده (رکتوم)

رکتوم (راست روده) بخشی از دستگاه گوارش شما است. دستگاه گوارش غذاهایی را که بدن‌تان از آن استفاده نمی‌کند، پردازش می‌کند. کولون (پس‌روده) بزرگترین بخش روده بزرگ است. کولون به داخل رِکتوم (راست‌روده) تخلیه می‌شود. رکتوم جایی است که مواد زائد به صورت مدفوع در آن جمع می‌شوند. رکتوم به مقعد تخلیه می‌شود، مقعد جایی است مدفوع از طریق آن بدن را ترک می‌کند.

تصویر زیر قسمت‌های مختلف کولون و رکتوم را نشان می‌دهد.

چه پزشکی DRE انجام می‌دهد؟

پزشکان مختلفی بسته به نوع بیماری ممکن است معاینه مقعد انجام دهند. پزشک مراقبت‌های اولیه، متخصص زنان، متخصصین گوارش، جراحان و انکولوژیست‌ها و … ممکن است DRE انجام دهند.

آمادگی برای معاینه مقعدی

آماده شدن برای معاینه مقعد نیاز به انجام کار خاصی ندارد. اما چند نکته را باید مد نظر داشته باشید.

اگر دچار هموروئید (بواسیر) یا شقاق مقعد (فیشر) هستید باید به تیم پزشکی‌تان اطلاع دهید. ممکن است DRE آنها را بدتر کند و معمولا در این شرایط انجام آن توصیه نمی‌شود.

شاید از شما بخواهند قبل از معاینه مقعدی فرم رضایتنامه امضا کنید. در فرم ذکر شده است که شما مزایا و خطرات DRE را می‌دانید و با انجام آن موافق هستید. پزشک یا پرستار قبل از امضای فرم معاینه مقعد را برایتان توضیح می‌دهند و شما می‌توانید سوالات خود را بپرسید.

حین معاینه مقعد

توش رکتال در یک اتاق معاینه خصوصی در مطب پزشک شما انجام می‌شود. این آزمایش فقط چند دقیقه طول می‌کشد. باید همه لباس‌های خود از کمر به پایین را دربیاورید. یک روپوش به شما می‌دهند که بپوشید یا یک پارچه به شما می‌دهند تا دور خود بپیچید.

برای مردان: پزشک از شما می‌خواهد بایستید و از ناحیه کمر به جلو خم شوید یا از شما می‌خواهد به پهلو روی میز معاینه دراز بکشید و زانوهای خود را تا قفسه سینه با بالا بکشید. ممکن است پزشک در آغاز DRE از شما بخواهد آرام باشید و نفس عمیق بکشید. آنها سپس به آرامی انگشت چرب شده خود را که با دستکش پوشیده شده وارد رکتوم شما می‌کنند. پزشک اندازه غده پروستات را لمس می‌کند. آنها همچنین برآمدگی‌ها، نقاط نرم یا سخت یا سایر نواحی غیرطبیعی را نیز احساس خواهند کرد. پزشک دیواره قسمت تحتانی کولون و رکتوم را نیز معاینه می‌کند.

برای زنان: پزشک معمولا از شما می‌خواهد به پشت روی میز معاینه دراز بکشید. پاهای شما در رکاب‌های بلندی قرار می‌گیرند. ممکن است پزشک هنگام شروع معاینه مقعد از شما بخواهد آرام باشید و نفس عمیق بکشید. آنها سپس به آرامی انگشت چرب شده خود را که با دستکش پوشیده شده وارد رکتوم شما می‌کنند. هدف این است که اندام‌های تولیدمثلی و روده ما را لمس کنند. همچنین ممکن است پزشک اندام‌های داخلی شما را لمس کند تا ببیند مشکلی دارند یا خیر. آنها این کار را با فشار دادن قسمت تحتانی شکم یا فشار دادن ناحیه لگن با دست دیگر انجام می‌دهند.

معاینه مقعدی معمولا صدمه‌ای به فرد نمی‌زند و درد ندارد، اما ممکن است احساس ناراحتی کنید. همچنین ممکن است احساس کنید نیاز به ادرار کردن دارید. اگر پروستات یک مرد بزرگ شده باشد، ممکن است در طول معاینه کمی احساس ناراحتی یا درد خفیف داشته باشد.

---

بیشتر بخوانید: بیوپسی چیست

---

بعد از توش رکتال

پس از DRE، می‌توانید بلافاصله فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید. ممکن است بعدا کمی از ناحیه رکتوم خونریزی داشته باشید. در صورتی که هموروئید یا شقاق مقعدی داشته باشید خونریزی بیشتر رخ می‌دهد.

اگر خونریزی مقعدی شما زیاد بود به تیم مراقبت سلامت خود اطلاع دهید.

سوالاتی که می‌توانید از تیم درمانتان بپرسید

قبل از انجام DRE می‌توانید این سوالات را بپرسید:

• چرا معاینه مقعد را برایم توصیه می‌کنید؟
• طی DRE چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
• چه کسی TR را انجام می‌دهد؟
• توش رکتال چقدر طول می‌کشد؟
• آیا درد دارد و آسیبی می‌رساند؟
• آیا DRE می‌تواند سرطان را پیدا کند؟
• کی و چگونه نتایج آزمایشم را می‌گیرم؟
• چه کسی این نتایج را برای من توضیح می‌دهد؟
• اگر معاینه مقعدی حاکی از وجود سرطان باشد، آیا به آزمایش‌های دیگری مانند «کولونوسکوپی» یا «باریوم انما» (تنقیه باریم) نیاز دارم؟